Arjen Lubach besteedde afgelopen zondag (29 maart 2020, red.) tijdens zijn populaire programma Zondag met Lubach aandacht aan RUMAG. Het bedrijf, dat vooral bekend is door zijn grappig bedoelde teksten met puntjes tussen de woorden in plaats van spaties, probeert volgens Lubach te profiteren van de Corona-crisis door corona-merchandise te verkopen. RUMAG verkocht tot voor kort onder andere T-shirts en mondkapjes met daarop teksten als “KRIJG.DE.CORONA.”, “CORONALIJER.” en “MONDKAPPEN.NOU.”

De kritiek van Lubach op RUMAG spitst zich echter niet enkel toe op het handelen tijdens de Corona-crisis. In de uitzending werd RUMAG beticht van ‘diefstal’. Het bedrijf blijkt al langere tijd populaire Engelse teksten van het internet te plukken, te vertalen, en op T-shirts, koffiemokken, badhanddoeken en andere merchandise te bedrukken en te verkopen. In het programma werden talloze voorbeelden hiervan getoond.

Deze werkwijze wordt door RUMAG ook erkend. Het bedrijf stelt zich echter op het standpunt dat de teksten helemaal niet auteursrechtelijk beschermd zijn en dat ze dus niets verkeerd doen. “Korte berichten op het internet die niet uniek genoeg zijn vallen niet onder het auteursrecht”, aldus de oprichter van het bedrijf. Ook werd gesproken over ‘een grijs gebied’. Zijn deze teksten inderdaad niet beschermd?

Het auteursrecht

Wat is nou precies het auteursrecht? Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen. Een werk kan bijvoorbeeld een film, boek, foto of kunstwerk zijn. In de wet is echter geen uitputtende opsomming gegeven van wat een werk kan zijn. Handvatten om beoordelen of iets een werk is in de zin van het auteursrecht, vinden we in de rechtspraak.

Wat volgens de rechter vereist is, is dat het werk een eigen intellectuele schepping van de maker is. Of in de woorden van de Hoge Raad: dat het een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Juristen korten dit ook wel af als EOK+PS. Dit wordt ook wel de werktoets genoemd.

Dat het voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten, houdt in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan een ander werk. De eis dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen, houdt in dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van creatieve keuzes van de maker. Er wordt dus een drempel opgeworpen voor auteursrechtelijke bescherming. Een analyse van de rechtspraak laat overigens zien dat deze drempel betrekkelijk laag is.

Wat echter geen criterium is, is de omvang van een werk. Het Europese Hof van Justitie zegt in een van zijn uitspraken juist expliciet dat in beginsel een zin en ook een zinsnede voor bescherming in aanmerking komt. Wel is het natuurlijk zo dat hoe beperkter van omvang een werk is, hoe minder creatieve keuzes er mogelijk zijn. Het criterium dat een werk ‘uniek’ moet zijn, vinden we óók niet terug in de wet of in de rechtspraak.

Zijn de teksten die RUMAG kopieert beschermd?

Of de teksten die RUMAG kopieert nu beschermd zijn of niet, is niet zomaar te zeggen. Dit moet per geval bekeken worden. Voornamelijk de vraag of de tekst het persoonlijk stempel van de maker draagt, is voer voor discussie; zijn door de maker voldoende creatieve keuzes gemaakt, om van een persoonlijk stempel te kunnen spreken? Creatieve keuzes kunnen bijvoorbeeld bestaan uit de keuze, schikking en combinatie van woorden op een oorspronkelijke wijze.

Ten aanzien van de door RUMAG op een T-shirt gedrukte quote “Wijnen, wijnen, wijnen” van Martien Meiland, neig ik ernaar te zeggen dat dit een tekst is die hij er in zijn tomeloze enthousiasme ‘uitfloept’ en dat creatieve keuzes dus ontbreken. Een dergelijke tekst zal de werktoets dus niet snel doorstaan. Door Lubach worden echter ook andere teksten aangehaald die zouden zijn gekopieerd, waar meer creatieve keuzes in te ontwaren zijn. Het is goed denkbaar dat deze teksten wél de werktoets doorstaan.

Conclusie

Of de door RUMAG gekopieerde teksten onder het auteursrecht vallen, daar valt over te twisten en hangt af van de specifieke tekst. Sommigen zullen de werktoets wel doorstaan en sommigen niet. Het is echter hoe dan ook veel te kort door de bocht om te zeggen dat al deze teksten zomaar gekopieerd mogen worden. De verweren “Korte berichten op het internet die niet uniek genoeg zijn vallen niet onder het auteursrecht” en “Het is een grijs gebied” gaan in ieder geval niet op.

Vragen?

Met vragen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Hester Ellemers.