Relevantie:

• Het bevoegde bestuursorgaan moet tijdig een procesbesluit nemen om te kunnen procederen. Dit geldt zowel voor bestuursrechtelijke als civiele procedures;
• In het bestuursrecht wordt een procesbesluit geacht tijdig te zijn genomen, indien dit gebeurt binnen de termijn voor het indienen van bezwaar of (hoger/incidenteel) beroep;
• Het was vaste jurisprudentie van de Afdeling dat een niet-tijdig genomen procesbesluit gelet op de rechtszekerheid niet meer kon worden geheeld op grond van artikel 6:6 Awb. Ook een bekrachtiging nadien bood in zo’n geval geen soelaas (vgl. ABRvS 22 april 2020, ECLI:NL:RVS:2020:1104);
• De Afdeling leek slechts in beperkte situaties een uitzondering te maken op de strenge lijn;
• De sanctie op het ontbreken van een tijdig genomen procesbesluit is echter niet langer per definitie niet-ontvankelijkheid;
• Dit volgt uit een belangrijke uitspraak van 17 maart 2021 van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ECLI:NL:RVS:2021:567).

Casus in het kort

Procederen zonder een tijdig genomen procesbesluit leidde bij de bestuursrechter tot voor kort tot niet-ontvankelijkheid. Ook voor civiele procedures is een procesbesluit nodig, maar daarbij is de niet-ontvankelijkheid minder snel aan de orde. In ons nieuwsbericht van december 2020 bespraken wij de strenge lijn van de hoogste bestuursrechter ten opzichte van de civiele rechter, en het belang van een tijdig en rechtsgeldig procesbesluit. Aan dit verschil lijkt echter een einde te zijn gekomen. In een belangrijke uitspraak van 17 maart 2021 keert de Afdeling terug op zijn schreden – ten gunste van het bestuursorgaan.

In deze zaak was namens het dagelijks bestuur van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland hoger beroep ingesteld. Volgens de wederpartij diende het bestuursorgaan echter niet-ontvankelijk te worden verklaard, nu er geen sprake was van een procesbesluit van het dagelijks bestuur. Daarbij verwijst de wederpartij naar de uitspraak van Afdeling van 22 april 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:1104) waaruit volgt dat het ontbreken van een procesbesluit binnen de termijn voor het indienen van een hoger beroepschrift, leidt tot niet-ontvankelijkheid van het hoger beroep.

Daar waar de Afdeling in laatstgenoemde uitspraak nog oordeelde dat een niet-tijdig genomen procesbesluit niet meer achteraf (dat wil zeggen: na de beroepstermijn) kon worden gerepareerd, gaat de Afdeling bijna een jaar later om en overweegt als volgt:

4.3. (…) Ter zitting is desgevraagd bevestigd dat het dagelijks bestuur geen schriftelijk besluit heeft genomen tot het instellen van het hoger beroep. Anders dan uit de uitspraak van de Afdeling van 22 april 2020, ECLI:NL:RVS:2020:1104, volgt, leidt het ontbreken van een binnen de beroepstermijn genomen procesbesluit niet per definitie tot niet-ontvankelijkverklaring van het ingestelde beroep. Van belang is dat in de procedure komt vast te staan dat het bestuursorgaan instemt met het instellen van het hoger beroep. Een procesbesluit kan daarmee ook na het verstrijken van de hogerberoepstermijn worden overgelegd. Het dagelijks bestuur is op grond hiervan in de gelegenheid gesteld alsnog een rechtsgeldig procesbesluit over te leggen.

Anders dan voorheen, leidt het ontbreken van een tijdig genomen procesbesluit dus niet per definitie tot niet-ontvankelijkverklaring van het ingestelde rechtsmiddel. Verder blijkt uit de uitspraak dat een procesbesluit onder omstandigheden zelfs niet nodig is. Zie daarvoor:

4.4.    Het dagelijks bestuur heeft in zijn reactie gewezen op het Besluit ondermandaat, volmacht en machtiging samenwerkingsverband SNN van 26 november 2019, dat terugwerkt tot 1 januari 2019 (hierna: het ondermandaatbesluit). Daarin heeft het dagelijks bestuur bepaalde taken ondergemandateerd. Op grond van artikel 4, van het ondermandaatbesluit is de directeur bevoegd tot het aanwijzen van personen werkzaam bij SNN tot het nemen van besluiten tot het instellen van een (hoger) beroepsprocedure en het optreden als gemachtigde in bestuursrechtelijke (hoger)beroepsprocedures, als bedoeld in artikel 3 sub q en r van het mandaatbesluit. Hieruit en uit het document van 20 mei 2020, waarin de directeur mevrouw Y. Snijder heeft gemachtigd tot het instellen van hoger beroep, volgt dat bevoegdelijk namens het dagelijks bestuur hoger beroep is ingesteld. Een procesbesluit is daarnaast niet meer nodig.

Tot slot

De uitspraak van de Afdeling leert ons dat het niet langer van essentieel belang is dat er tijdig een procesbesluit is genomen. Het is echter wel van belang dat in de procedure komt vast te staan dat het bestuursorgaan instemt met het ingestelde rechtsmiddel. Bovendien kan een procesbesluit ook na het verstrijken van de (hoger)beroepstermijn worden overgelegd. Wat overigens onveranderd blijft, is dat de bestuursrechter het van belang acht dat binnen de beroepstermijn de identiteit van de indiener van het (hoger) beroep bekend moet zijn (vgl. ABRvS 14 december 2005, ECLI:NL:RVS:2005:AU7990).

Dit is een gunstige ontwikkeling voor bestuursorganen, omdat het in de praktijk nog weleens voorkomt dat het ontbreken van een procesbesluit niet tijdig wordt opgemerkt. Om discussies over een rechtsgeldig procesbesluit te voorkomen, verdient het wat ons betreft nog steeds aanbeveling om altijd een tijdig en bevoegd genomen procesbesluit achter de hand te houden – ondanks het feit dat de zowel de civiele rechter als de bestuursrechter minder streng zijn (geworden) en er een herstelmogelijkheid bestaat.

Heeft u naar aanleiding van bovenstaand artikel een (juridische) vraag? Neem dan contact op met Diana Garcea, of een van onze andere specialisten gespecialiseerd in het bestuursrecht. Zij hebben uitgebreide ervaring met het bestuursrecht binnen overheden.