Dit blogartikel is onderdeel van een reeks waarin wij verschillende geschilbesluiten behandelen. Onderaan dit artikel vindt u de links naar de overige artikelen.
45 weken is een ‘redelijke termijn’ voor het verzwaren van een aansluiting, aldus de ACM
Relevantie
- Door elektrificatie en materiaal- en personeelsschaarste hebben netbeheerders steeds meer moeite om partijen die daarom verzoeken binnen een redelijke termijn te voorzien van een aansluiting op het elektriciteitsnet.
- De Elektriciteitswet 1998 bepaalt dat een aansluiting in de meeste gevallen binnen 18 weken gerealiseerd moet zijn. De wetgever bleek echter, op grond van Europees recht, niet bevoegd om deze termijn te stellen.
- In dit besluit staat de vraag centraal of een termijn van 45 weken om een bestaande aansluiting te verzwaren naar een grootverbruikaansluiting redelijk is.
- Dit besluit geeft inzicht in wat de Autoriteit Consument en Markt een ‘redelijke’ aansluittermijn vindt voor grootverbruikaansluitingen.
Inleiding
Vanwege de toenemende elektrificatie van de samenleving en materiaal- en personeelsschaarste hebben netbeheerders steeds vaker moeite om particulieren en bedrijven die daarom verzoeken spoedig te voorzien van een aansluiting op het elektriciteitsnet. In de Elektriciteitswet 1998 (E-wet) is voorgeschreven dat een aansluiting binnen een ‘redelijke termijn’ gerealiseerd moet zijn. Hier voegt de wet aan toe dat deze termijn in de meeste gevallen overschreden wordt als de aansluiting niet binnen 18 weken gerealiseerd is. In september 2021 oordeelde het Hof van Justitie van de EU echter dat de wetgever niet bevoegd is om een nadere invulling te geven aan deze ‘redelijke’ termijn. Het gevolg van deze uitspraak is dat de 18-wekentermijn niet zonder meer gehandhaafd kan worden door de ACM.
In het geschilbesluit dat in dit blogbericht besproken zal worden staat de vraag centraal of een aansluittermijn van 45 weken ‘redelijk’ is. De partijen bij dit geschil zijn een hotel-restaurant in Echteld, Gasterij van Balveren B.V. (Gasterij), en netbeheerder Liander N.V. (Liander).
Feiten
Gasterij heeft op 30 november 2021 verzocht om een bestaande aansluiting te verzwaren van een ‘kleinverbruikaansluiting’ naar een zogenaamde ‘grootverbruikaansluiting.’ Op 11 februari 2022 – dat wil zeggen bijna 2,5 maand later – heeft Liander aan Gasterij een offerte voor de verzwaring toegestuurd. Deze offerte is twee weken later, op 25 februari 2022, door Gasterij ondertekend retour gestuurd.
Liander heeft al in een vroeg stadium te kennen gegeven dat de verzwaring mogelijk pas in het eerste kwartaal van 2023 gerealiseerd zou worden. Dit had volgens Liander onder meer te maken met materiaaltekorten, de grote groei van aansluitverzoeken en personeelsschaarste. Bovendien zou Liander over te weinig financiële middelen en menskracht beschikken om al haar wettelijke taken op zo’n manier uit te voeren dat op korte termijn voldaan kan worden aan alle vraag naar aansluitingen en transport.
Uiteindelijk is de aansluiting in de tweede week van 2023 gerealiseerd. In totaal zat er 45 weken tussen het moment van acceptatie van de offerte tot aan realisatie van de aansluiting.
Geldt de ‘redelijke termijn’ wel?
Tijdens de procedure nam Liander het standpunt in dat vanwege voornoemde uitspraak van het Hof van Justitie van de EU, de wettelijke ‘redelijke termijn’ in z’n geheel niet zou gelden.
De ACM gaat niet mee in dit – tamelijk vergaande – standpunt van Liander en oordeelt dat de wetgever de ‘redelijke termijn’ wel had mogen opnemen in de E-wet, maar deze niet nader had mogen invullen door er voor de meeste situaties een termijn van 18 weken aan te koppelen.
Is 45 weken een ‘redelijke termijn’?
De belangrijkste vraag is echter of de uiteindelijke termijn van 45 weken redelijk is. De ACM oordeelt dat dat het geval is en legt hieraan de volgende overwegingen ten grondslag.
Allereerst heeft de ACM onderzoek gedaan naar de realisatietermijnen van aansluitingen in de afgelopen jaren. De ACM heeft dit onderzoek uitgevoerd in het kader van een nog te nemen codebesluit over welke aansluittermijnen ‘redelijk’ worden geacht. Dit codebesluit is noodzakelijk geworden nu de wettelijke termijn van 18 weken niet meer geldt.
Uit het onderzoek van de ACM is gebleken dat netbeheerders – en dan met name de grotere netbeheerders – steeds langere doorlooptijden hebben voor het realiseren en verzwaren van aansluitingen en dat de termijn van 18 weken ook in 2017 gemiddeld genomen al niet gehaald werd. De ACM lijkt in dit gegeven een aanwijzing te zien dat een termijn van 18 weken te kort is.
Ten tweede neemt de ACM in ogenschouw dat Liander de aanvraag van Gasterij heeft afgehandeld conform het first-come-first-served principe. Dat wil zeggen dat Liander ook rekening moest houden met de aanvragen van andere (aspirant-)aangeslotenen en Gasterij niet ‘voor kon trekken’ teneinde de 18-wekentermijn te halen.
Ten derde overweegt de ACM dat in de periode dat dit geschil speelde geen concrete norm – en daarmee een concrete termijn – gold.
Gelet op deze punten concludeert de ACM dat de gerealiseerde aansluittermijn van 45 weken in ieder geval niet onredelijk is en dat daarom niet gezegd kan worden dat Liander in strijd heeft gehandeld met de E-wet. De klachten van Gasterij worden dan ook ongegrond verklaard.
Een nieuwe koers?
Bij het geschilbesluit zijn naar onze mening enkele kritische kanttekeningen te plaatsen.
Zo heeft de ACM veel meer begrip voor argumenten over personeelsschaarste en de toepassing van het first-come-first-servedprincipe dan de voorzieningenrechter Gelderland enkele jaren terug, wiens oordeel in stand is gelaten door het Hof Arnhem-Leeuwarden en de Hoge Raad (waarbij wel opgemerkt dient te worden dat laatstgenoemden destijds nog onverkort de 18-wekentermijn toepasten).
Het gevolg hiervan is dat risico’s die voorheen nadrukkelijk in de risico- en invloedsfeer van de netbeheerder lagen, steeds meer voor rekening komen van (aspirant-)aangeslotenen. Of dit wenselijk is valt te betwijfelen; een alternatief voor de netbeheerder is er namelijk meestal niet. Hierdoor zullen verduurzamingsinitiatieven of pogingen om ‘van het gas’ af te gaan in het beste geval aanzienlijke vertraging oplopen en in het slechtste geval überhaupt niet doorgaan.
Er zijn echter ook subtielere verschuivingen te zien die maken dat het huidige besluit nadelig is voor (aspirant-)aangeslotenen. Zo heeft de ACM bij de vaststelling van de gerealiseerde aansluittermijn gerekend vanaf het moment van acceptatie van de offerte (25 februari 2022) en niet het moment waarop de aanvraag is ingediend (30 november 2021). Tussen deze twee data zat ook al 12 weken, waarvan er maar liefst 10 door Liander werden gebruikt om een offerte op te stellen. Gerekend vanaf het moment van indiening van de aanvraag moest de Gasterij dus niet 45 weken wachten op een verzwaring van de aansluiting, maar 57!
Hoewel deze aanvangsdatum in jurisprudentie niet ongebruikelijk is, staat het wel op gespannen voet met (i) de tekst van art. 23 lid 4 E-wet, (ii) eerdere besluiten van de voorganger van de ACM en (iii) de toelichting van de ACM in – nota bene – het onlangs gepubliceerde Codebesluit aansluittermijnen elektriciteit kleine aansluitingen. In het codebesluit (dat wij in een separate blog bespreken) staat namelijk dat de termijn start op de datum van ontvangst van de aanvraag op de website mijnaansluiting.nl. Waarom bij grootverbruikers niet de datum van indiening gehanteerd zou moeten worden is zonder toelichting niet duidelijk. Door de offerteperiode in het geheel niet mee te rekenen bij een grootverbruikaansluiting kan de totale doorlooptijd eenvoudig met enkele maanden verlengd worden.
Heeft u vragen over het verkrijgen van een aansluiting op het elektriciteitsnet of de benodigde transportcapaciteit, neem dan contact op met onze energierecht advocaten Cees Verburg of Ale van der Wielen.
Dit blogartikel is onderdeel van een reeks waarin wij verschillende geschilbesluiten behandelen. Klik hieronder om de overige delen van deze reeks te lezen.
Deel 1 – Betalingtermijn van 14 dagen redelijk?
Deel 2 – De “vrij absolute” aansluitplicht van de netbeheerder
Deel 3 – Netverzwaring en de wijziging van bestaande aansluitingen
Deel 4 – De redelijke aansluittermijn bij een grootverbruikaansluiting
Deel 5 – Kan een gesloten distributiesysteem wel een hoogspanningsdeel omvatten?
Deel 6 – Het opknipverbod uit de Elektriciteitswet en de aansluitplicht van de netbeheerder
Deel 7 – De netbeheerder en het plaatsen van zonnepanelen voor eigen verbruik
